Üsküdar’dan Ümraniye Hangi Otobüs Gider? Siyaset Biliminin Gözünden Bir Yolculuk
Bir siyaset bilimci için her şey güçle ilgilidir — bazen bir seçimle, bazen bir otobüsle. Toplumsal düzen, yalnızca parlamentolarda ya da meydanlarda değil, sabah işe gitmek için beklenen duraklarda da inşa edilir. Üsküdar’dan Ümraniye’ye giden otobüs sorusu bu yüzden sadece bir ulaşım sorusu değildir; aynı zamanda kent içinde hareketin, erişimin ve yurttaşlığın nasıl örgütlendiğine dair küçük ama anlamlı bir göstergedir.
Güç, Ulaşım ve Kentsel Vatandaşlık
Her otobüs hattı bir iktidar hattıdır. Bir yerden bir yere ulaşmak, sadece fiziksel bir geçiş değil; aynı zamanda “kimin nereye, nasıl ulaşabildiği” sorusunun da cevabıdır. Üsküdar – tarih boyunca idarenin, kurumların ve sembolik gücün merkezi olmuştur. Ümraniye ise emek, üretim ve kentleşmenin yeni biçimlerinin sembolüdür. Bu iki nokta arasındaki hat, bir anlamda Türkiye’deki toplumsal dönüşümün küçük bir metaforudur.
Güç merkezinden (Üsküdar) üretim merkezine (Ümraniye) uzanan her otobüs, bir anlamda sınıflar arası geçişin, toplumsal ilişkilerin ve ideolojik yapının canlı bir simülasyonudur. Üsküdar’dan Ümraniye’ye giden otobüs sadece 11ÜS ya da 320A değildir; o, devletin kentteki görünmez damarlarından biridir.
İdeoloji ve Gündelik Hayat: Otobüs Durağında Bekleyen Vatandaş
Bir otobüs durağında bekleyen insan, aslında bir yurttaştır. Vatandaşlık, yalnızca oy vermekle değil, şehirde var olma biçimiyle ilgilidir. Ulaşım, bu yurttaşlığın en somut sahnesidir. Bir otobüsü beklemek, devlete duyulan güvenin küçük bir testidir. Dakikliğine, düzenine, erişilebilirliğine güveniyorsan, aslında sistemin işlediğine de inanırsın.
Siyaset bilimi bu bağlamda ulaşımı bir kurumsal güven mekanizması olarak okur. İETT’nin işleyişi, devletin mikro düzeydeki varlığıdır. Otobüsün gecikmesi, yurttaşın “temsiliyet” duygusunu bile zedeler; çünkü zamanında gelmeyen otobüs, sembolik olarak “zamanında işlemeyen demokrasi”dir.
Erkek ve Kadın Bakış Açılarının Yolculukta Kesiştiği An
Erkekler genellikle yolculuğa stratejik bakar: “En hızlı nasıl giderim?”, “En az durakta nasıl ulaşırım?” gibi sorularla hareket eder. Bu, siyaset biliminin rasyonel tercih teorisiyle paraleldir.
Kadınlar ise yolculuğu toplumsal bir etkileşim alanı olarak görür: “Kimlerle birlikteyim?”, “Güvende miyim?”, “Bu ortam ne kadar kapsayıcı?” Bu ise demokratik katılımın mikro düzeydeki halidir.
Üsküdar’dan Ümraniye’ye giden bir otobüs bu iki dünyayı bir araya getirir: stratejik erkek rasyonalitesiyle toplumsal kadın duyarlılığının aynı hatta buluştuğu bir mikro toplumdur. Her durak, bir uzlaşma noktasına dönüşür.
Devlet, Kurumlar ve Ulaşımın Görünmeyen Siyaseti
Otobüs hatlarını belirleyen kurumlar, aslında birer “mikro egemenlik” alanıdır. Hangi hat hangi semte gider, ne sıklıkla geçer, kimlerin hizmetine sunulur — bunların hepsi siyasal kararlardır.
Bir siyaset bilimci için Üsküdar – Ümraniye hattı, sadece bir güzergâh değil, “kimin şehre dahil sayıldığı” sorusuna verilen yanıtın harita üzerindeki izidir.
Bu bağlamda, Ümraniye’ye giden otobüs hattı aynı zamanda “kent hakkı”nın pratik bir göstergesidir. Çünkü toplumsal adalet yalnızca gelir dağılımıyla değil, hareket özgürlüğüyle de ölçülür.
Üsküdar’dan Ümraniye’ye Hangi Otobüs Gider?
Elbette siyasal metaforların ötesinde, sorunun somut yanıtı da vardır. Üsküdar’dan Ümraniye’ye doğrudan ulaşım sağlayan başlıca İETT hatları şunlardır:
– 11ÜS – Üsküdar – Ümraniye
– 11Ü – Üsküdar – Ümraniye Santral
– 320A – Üsküdar – Parseller / Ümraniye
– 9ÜD – Üsküdar – Dudullu
Bu hatlar, hem Ümraniye merkeze hem çevre mahallelere ulaşım sağlar. Fakat asıl mesele hangi otobüse binileceği değil; bu otobüslerin hangi sosyo-politik bağlamda var olduğu, kimlerin erişimine açık olduğu ve kimin kentte “merkez” kimliğini koruduğudur.
Bir Yolculuk, Bir Soru: Kim Kiminle Aynı Hatta?
Otobüs yolculuğu, toplumsal eşitliğin en çıplak hâlidir. Aynı otobüste bir memur, bir öğrenci, bir işçi ve bir emekli yan yana oturur. Hiçbiri özel statüsüne sığınamaz. Bu, demokrasinin ulaşım versiyonudur.
Peki, biz bu otobüste yan yana oturabiliyor muyuz?
Aynı durağa inmek kadar, aynı geleceğe inmek mümkün mü?
Bu sorular, Üsküdar’dan Ümraniye’ye giden her seferde yeniden sorulmalıdır.
Sonuç: Bir Hat, Bir Sistem, Bir Toplum
Üsküdar’dan Ümraniye’ye giden otobüs, sadece iki ilçe arasındaki bağlantıyı değil, iki dünya arasındaki ilişkiyi de kurar: gelenek ve modernlik, merkez ve çevre, erkek ve kadın, strateji ve duyarlılık.
Bu nedenle, bir siyaset bilimci için bu otobüs hattı, toplumsal düzenin minyatür hâlidir.
Her biniş bir oy verme eylemi gibidir;
her durak bir ideolojik duruştur.
Peki sizce, bu hat gerçekten herkese açık mı?
Yorumlarda düşüncelerinizi paylaşın — belki de siyaset, durakta başlar.